Lạc tiên – Vị thuốc an thần, chữa mất ngủ

Cây lạc tiên rất phổ biến ở nước ta. Đây là một loại cây cho ta vị thuốc an thần, chữa mất ngủ, tim hồi hộp…

1. Đặc điểm của cây lạc tiên

Lạc tiên còn gọi là cây lạc, cây nhãn lồng (Nam Bộ), lồng đèn, hồng tiên, long châu quả, mắc mát (Đà Lạt). Tên khoa học Passiflora foetida L. Thuộc họ Lạc tiên Passifloraceae.

Lạc tiên là một loại dây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm. Lá mềm, mọc so le, hình tim, dài 6-10cm, rộng 5-8cm, mép lượn sóng và xẻ hơi sâu thành 3 thùy. Đáy lá hình tim, mép lá có lông mịn, cuống lá dài 7-8cm. Đầu tua cuốn thành lò xo.

Hoa đơn độc, 5 cánh màu trắng hay hơi tím nhạt, đường kính 5,5cm, lá dài màu trắng phía dưới có gân xanh, dưới lá dài có 3 gân chính với những gân phụ trông như lá mà không có phiến chỉ có gân lá không thôi.

Một đĩa có 2 tầng tua, mặt tua trên có màu tím trong vàng, trong cũng có lông mịn. Trụ cao có đầu tím đỏ, 5 nhị có bao phấn màu vàng gục xuống dưới.

Quả hình trứng dài 2-3cm. Mùa hoa tháng 4-5, mùa quả tháng 5-7.

Cây lạc tiên mọc hoang ở khắp nơi tại nước ta. Năm 1940, một dược sĩ Việt Nam từ Pháp về thấy cây này hơi giống Passiflora ở bên Pháp mà tại Pháp người ta dùng cây đó làm thuốc an thần nên đã dùng cây lạc tiên của ta chế thành thuốc làm thuốc an thần.

Hái toàn cây trừ rễ, dùng tươi hay phơi khô mà chế thuốc sắc hay pha rượu thuốc.

Quả lạc tiên chín chứa acid xyanhydric.

2. Công dụng và liều dùng

Lạc tiên thường được sử dụng làm thuốc an thần, chữa mất ngủ, tim hồi hộp; thường được phối hợp với nhiều vị thuốc khác như tim sen (liên tâm), lá dâu..

Ngày dùng 6 đến 16g cây khô dưới dạng thuốc sắc hay pha rượu.

3. Bài thuốc có lạc tiên trị mất ngủ

Theo GS.TS. Phạm Xuân Sinh, để làm thuốc, người ta thu hái các bộ phận trên mặt đất, rửa sạch, phơi khô, cắt đoạn 3-5cm. Trước khi dùng sao hơi vàng, dùng dần.

– Trường hợp ngủ không yên giấc: Sắc riêng 20 – 40g lạc tiên khô, uống.

– Trường hợp tim hồi hộp, loạn nhịp, mất ngủ, lo âu, đau đầu, choáng váng: Lạc tiên nấu thành cao lỏng với tỷ lệ 1 phần lạc tiên 1 phần nước, pha thêm chút đường cho dễ uống, ngày 2-3 lần, mỗi lần 50 -100ml, sau mỗi bữa ăn và trước khi đi ngủ.

– Phối hợp với một số dược liệu an thần khác như lạc tiên, lá vông, lá dâu, lá sen, mỗi loại 20g, tâm sen 4g. Sắc uống ngày một thang. Uống 2-3 tuần, tới khi các triệu chứng thuyên giảm.

Hoặc hái phần ngọn và lá non của lạc tiên mỗi lần khoảng 100 – 200g nấu canh ăn giúp ngủ ngon.